Yasna’s Reviews > ‫شاهنامه، دفتر ششم > Status Update

به یاران چنین گفت کای سرکشان
شنیده ز تخت بزرگی نشان،
ز هوشنگ تا نوذرِ نامدار
کجا ز آفریدون بُد او یادگار
برین هم نشان تا سرِ کیقباد
که تاجِ فریدون به سر بر نهاد،
ببینید تا زآن بزرگان که ماند؟
برایشان به داد آفرینی که خواند؟
چو کوتاه شد گردشِ روزگار،
سخن ماند از آن مهتران یادگار
که این را منش بود و آن را نبود
یکی‌شان نکوهید و دیگر ستود...

منش هست و فرهنگ و رای و هنر
ندارد هنر شاهِ بیدادگر!
لئیمی و کژی ز بیچارگی‌ست!
به بیدادگر بر بباید گریست...
[از زبان شاه بهرام گور]

بدو گفت منذر: «مهان را بخوان
چو آیند پیشت، برآرای خوان
سَخُن گوی و بشنو از ایشان سَخُن
کسی تیز گردد، تو تیزی مکن!
بجوییم تا چیست‌شان در نهان
که را خواند خواهند شاهِ جهان
چو دانسته شد، چاره‌ی آن کنیم
گر آسان بُوَد، کینه پنهان کنیم...»

"مرا بخردی هست اگر سال نیست
به‌سانِ گَوانم بَر و یال نیست!
ترا سال هست و خرد کمتر است
نهادِ من از رایِ تو دیگر است!"

نه بی‌تختِ شاهیست دینی به پای
نه بی‌دین بُوَد شهریاری به جای
نه از پادشا بی‌نیازست دین
نه بی‌دین بُوَد شاه را آفرین...

تو چنل تلگرام Lunaayii کمی صحبت کردم درباره‌ی بحث فره ایزدی و همچنین رابطه‌ی تنگاتنگ بین «پادشاه» و «دین» در شاهنامه و در فرهنگ و جامعه‌ی ایران. اگه دوست داشتید بریده‌ها و توضیحات بیشتر رو اونجا بخونید.

چو تاجِ بزرگی به سر برنهاد،
چنین کرد بر تختِ پیروزه یاد:
که اندر جهان داد گنجِ من است!
جهان زنده از بخت و رنجِ من است!
کس این گنج نتوانَد از من سِتَد
بد آید به مردم ز کردارِ بد!
جهان سربه‌سر در پناهِ من است!
پسندیدنِ داد راه من است!

چو آگاهی آمد به شاه اردشیر،
پُر اندیشه شد بر لبِ آبگیر
همی‌گفت: ناساخته خانه را
چرا ساختم رزمِ بیگانه را؟

سخن بِه که ویران نگردد سُخُن
چون از برف و باران سرایِ کُهُن!

ستم نامه‌ی عزلِ شاهان بُوَد
چو دردِ دلِ بی‌گناهان بُوَد

سکندر چو بشنید، شد سوی کوه
به دیدار بر تیغ شد بی گروه
سرافیل را دید، صوری به دست
برافراخته سر ز جای نشست!
پر از باد دَم، دیدگان پُر ز نَم
که فرمان کِی آید ز یزدان که: دَم!