Mohammad Hanifeh’s Reviews > شعلۀ طور > Status Update

فصل هفتم (آخر) شهادت تاریخ بر سرگذشت حلاجه
یعنی راوی با تاریخ دیالوگ برقرار می‌کنه و ازش می‌خواد حرف بزنه. خودِ تاریخ هم در قالب یه کاراکتر داستان رو تعریف می‌کنه. حتی میون کلامش گاهی می‌گه «خانم‌ها و آقایان» و باقی ماجرا رو تعریف می‌کنه! به نظرم خیلی حرکت سبُکی بود.
تازه همون اوایل هم می‌گه:
در صحت آن‌چه من این‌جا به عنوان مطلع عرض خواهم کرد، زیاد هم مطمئن نباشید.

خلاصه که به قطع، خسته‌کننده‌ترین فصل کتاب بود.

فصل ششم در قالب گفت‌وگوی احمد بن فاتک با همون فردیه که فصل دوم بهش نامه‌نگاری می‌کرد. کسی که حالا شاگرد زکریای رازیه.
ابن فاتک که بدون حلاج هویتی نداشت، حالا بعد از مرگ او سرگشته شده و به دنبال ردی از حلاج می‌گرده:
«بی‌او و دور از او، بی‌خود و دور از خود مانده‌ام.»
«چطور ممکن است سایه حضور داشته باشد و صاحب سایه حضور نداشته باشد؟»

نویسنده در این بخش طی این گفت‌وگو، به شبحات و اتهاماتی که به حلاج وارد بوده جواب داده.

فصل پنجم به صورت نامه‌ای بود از ابن فاتک -شاگرد حلاج- به یکی از مقامات درباری.
در خلال این نامه، ماجرای اعدام حلاج با مقدمات و پیامدهاش نقل شده بود که به نظرم بهترین بخش‌های کتاب بود. که به طبع خیلی هم غمناک بود.
هر چند بازم هم با صورت بیان ماجرا خیلی ارتباط برقرار نکردم و احساس کردم زورکی و با اضافه کردن مطالبی به اول و آخر محتوی مورد نظر، به شکل نامه درش آورده.

فصل چهارم گزارشی بود که از قول یک به اصطلاح خفیه‌نویس نوشته شده بود و در واقع شرحی بود بر محکمۀ حلاج.
به نظرم کمتر از باقیِ فصل‌ها اغراق و قصه‌سرایی داشت.

فصل سوم مثلاً از قول منشی محکمۀ حلاج نوشته شده و این منشی اومده کل آثار حلاج رو بررسی کرده تا بگه حلاج اون ملحدِ کافریه که می‌گن یا نه.
نویسنده به این شیوه نقد ادبی آثار حلاج رو تو کتابش گنجونده که اصلاً با عقل جور در نمیاد از قول اون کاراکتر و آخر هم گفته:
هرگونه شبهۀ الحاد ناشی از سوءفهم یا سوءتفاهم است. به آنچه در این گزارش آورده‌ام یقین دارم و از اینکه شاید در محکمه مورد پسند و تأیید مدعیان وی واقع نشود متأسفم.

فصل دوم، در قالب نامه‌هایی است که از قول شاگرد حلاج -احمد بن فاتک- برای یکی از دوستانش نوشته شده و طی آن‌ها حال و احوال حلاج شرح داده شده.
اول این‌که، من با این صورتِ نامه‌نگاری نتونستم چندان ارتباط برقرار کنم و فکر می‌کنم کمی زورکی حرف‌ها به حالت نامه درآمده بوند.
و دوم هم این‌که، به نظرم بیشتر از این‌که به دغدغه‌ها و دگرگونی‌های درونی حلاج پرداخته بشه، وجه ضدسرمایه‌داری و سیاسی‌ش برجسته شده بود.