Agir(آگِر)’s Reviews > تاریخ سیاسی کوردها > Status Update

سێ موقه‌دده‌رن به سه‌ر دێن: مردن و کوشتن و گرانی
دچار سه سرنوشت خواهم شد: مُردن و قتل و گرانی


"قسمتی از یک آواز قدیمی کوردی در منطقه موکریان"

حاکمان قاجاری سر "حمزه آقا" را بریده و بر سر نیزه می‌زنند و در ارومیه می‌گردانند

نواب صفا، نحوه‌ی کشته شدن «حمزه آقا منگور» را چنین روایت می‌کند: حسنعلی خان ویر فوائد به قرآن قسم می‌خورد و به حمزه آقا اطمینان می‌دهد که قصد صلح دارد. اما وقتی حمزه آقا وارد چادر می‌شود چندین نفر بر سر او ریخته و او را می‌کشند و تکه تکه می‌کنند...سفرای خارج بخاطر این رفتارِ زشت، دولت قاجار را بسیار مورد شماتت و توبیخ می‌کنند

دستگاه اداری قاجار به ویژه در مناطق کُردنشین در اوج فساد و ضعف بود. حکومت مهاباد به یک شاهزاده قاجاری به نام لطفعلی میرزا کشیکچی باشی سپرده شده بود. او نیز مانند حکمرانان قبلی با شتاب در پی ثروتمند شدن از طریق اخذ اجباری رشوه و جریمه کردن مردم بود. با شکنجه‌های وحشیانه مردم کُرد را مجبور به دادن هزینه‌های هنگفت می‌کردند تا سرانجام نوبت "حمزه آقا منگور" رسید. نویسنده ارمنی "اسکندر غوریانس" که آنروزها در تبریز

عباس میرزا زندگی‌نامه‌اش را تحت عنوان «شرح حال» نوشته و در آنجا درباره‌ی فتنه کُردهای آذربایجان بحث می‌کند. بعضی از ظلم و ستم‌هایی که از طرف مقامات دولتی بر کُردهای آذربایجان شده را می‌شود غیر مستقیم از آن برداشت کرد

قاجارها و زنده به گور کردن

ایل جاف یکی از ایلات کوچ‌رو بزرگ کُرد بود که از جبل حمرین تا کو‌ه‌های نزدیک سنندج جهت چرا احشام ییلاق و قشلاق می‌کردند...علی‌شاه از شجاعان به نام ایل جاف بود که بدست قاجارها گرفتار آمد. وقتی او و همراهانش را به چوب بستند، در عوض عجز و التماس و اظهار ندامت، مغرورانه بنای بدگویی از حکام قاجار و فحاشی به فرهاد میرزا و ناصرالدین شاه گذاشت. او و چهار نفر دیگر را زنده دفن کردند!!!

پیمان ترکمانچای، کشور را آنچنان ضعیف کرد که تنها به عنوان حایلی مابین روسیه و هندوستان درآمد و این در حالی بود که عباس میرزا این پیمان خفت‌بار را یک پیروزی برای خود قلمداد کرد. چون طبق ماده‌ی 7 آن روسیه تعهد کرده بود که از عباس میرزا و اعقاب وی در جلوس به «تخت شاهی» حمایت کند

یکی از همسایه‌ها میگفت این بار کردها باید رای بدن وگرنه اسامی ترکی کل شهر ارومیه رو می‌گیره...گفتم کاری به رای دادن ملت ندارم اما وقتی اسم کَُردی مغازه‌ها را بزورعوض کردند مگه ما نماینده تو مجلس و شورا نداشتیم؟
گفت چرا
گفتم پس چرا اونموقع خفه خون گرفتند؟...حالا هم دلتو به این شعارهاشون خوش نکن...همه اش باد هواست...در واقع این تویی که انتخاب می‌کنی پارک گل‌ها را بوستانا گُلان بخوانی یا گولرباغی!!؟؟

قاجاری‌ها و کشتن ناجوانمردانه‌ی اسماعیل آقا شکاک و «کمند تدبیر» نامیدنِ این عمل

در ارومیه دو شخصیت معروف کُرد به اسم اسماعیل آقا شکاک بوده‌اند. یکی اسماعیل آقا شکفتی است و دیگری اسماعیل آقا سمیتکو که در تاریخ معروف‌تر است...اسماعیل آقا شکفتی بارها به قاجارها کمک کرده بود مخصوصا در سرکوب کردهای بلباس و جنگ با عثمانی. اما عاقبت او را با وعده و وعید فریفتند و به طرز ناجوانمردانه‌ای کشتند...شاید حقش همین بود!

عسکرخان بیگلربیگ ایل افشار و مدتی هم حاکم ارومیه و یکی از نوکران دلسوز عباس میرزا بود. او همچنین از طرف فتحعلی شاه به عنوان دومین سفیر قاجار در دربار ناپلئون منصوب شد. به هنگام رفتن به اروپا، عسکرخان همراه خود پنجاه هزار تومان کادو به پاریس برده بود. بعد از چهار سال اقامت در آنجا بدون انجام کار مثبتی با ده هزار تومان بدهی برگشت. آن بدهی که بر وی سنگینی می‌کرد را می‌خواست با غارت مردمِ کردستان جبران کند.

احمدآقا از سرکرده‌های سرشناس دوره قاجار بود که دخترش همسر هفدهم فتحعلی شاه بود و به سبب کشتن ناجوانمردانه‌ی یکی از بزرگان معروف کورد به نام "باپیرآقای منگور" لقب خان و بیگلربیگ را نصیب خود کرد. در کتاب "تاریخ افشار" این چنین آمده است:

باپیرآقا از بزرگان ایل بلباس بود که به تهور و جلادت اشتهار داشت. احمدآقا با ارسال نامه‌هایی طرح دوستی با وی انداخت و در شبی که به مهمانی او آمده بود، او و همراهانش را در خواب