Shahriyâr Abdevali’s Reviews > درسگفتارهای ادبیات روس: تالستوی، تورگینیف، چخوف، داستایفسکی، گورکی، گوگول > Status Update

خوانندهٔ خوب از نظر ناباکوف

«درست همان‌گونه که خانواده‌ٔ جهانی نویسندگان استثنایی فراتر از مرزهای ملی می‌رود، خواننده‌ٔ بااستعداد هم چهره‌ای است جهانی که در معرض قوانین مکانی یا زمانی قرار ندارد. همین خوانندهٔ خوب، خوانندهٔ عالی است که هنرمند را بارها و بارها از نابودی به دست امپراتوران و دیکتاتورها، کشیش‌ها و خشکه‌مقدس‌ها، فیلیستین‌ها، اخلاقیون سیاسی، مأموران پلیس، اساتید فاضل و فضل فروشان نجات داده است. او به هیچ ملّت یا طبقهٔ خاصی تعلق ندارد. روبه‌رویی او با محصولِ تخیلی متأثر از آن عواطف جوانانه نیست که سبب می‌شوند خوانندهٔ متوسط خود را با این یا آن شخصیت یکی بیانگارد و «از روی توصیفات بپرد». خواننده خوب و تحسین‌برانگیز نه با فلان دختر یا پسر کتاب، که با ذهنی همانندسازی می‌کند که نطفه‌ٔ کتاب در آن بسته شد و در آن رشد کرد. خوانندهٔ سزاوار تحسین در یک رمان روسی به‌دنبال اطلاعاتی درباره‌ٔ روسیه نیست چراکه می‌داند روسیهٔ تولستوی یا چخوف روسیهٔ معمول تاریخی نیست، بلکه جهانی است ویژه که نبوغ فردی آن را در خیال دیده و خلق کرده‌است. خوانندهٔ قابل‌تحسین کاری به ایده‌های کلی ندارد: او به تصویر خاص علاقه‌مند است. او رمان را دوست دارد نه به این دلیل که یاری‌اش می‌دهد تا (بنا به کلیشه‌ٔ شیطانی مکتب پیشرو) با جمع همگام شود؛ رمان را دوست دارد چون تک‌تک جزئیات متن را جذب می‌کند و می‌فهمد، از چیزی که نویسنده به قصد لذت‌آفرینی نوشته است لذت می‌برد، در درون با تمام وجود گل از گلش می‌شکفد، تصویرپردازی‌های جادویی این جاعل اعظم، این استاد جعل خیال، این شعبده‌باز، این هنرمند نفسش را در سینه حبس می‌کند. در واقع، خوانندگان یک هنرمند بزرگ‌ بهترین شخصیت‌هایی هستند که او خلق می‌کند.» (ص ۴۴ و ۴۵).