پرهام نکوطلبان’s Reviews > مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی > Status Update

تقریباً فصل پنجم هم تموم شد. این فصل به تغییرات فضای سیاسی ایران در خلال سال‌های ۵۵ تا ۵۷ پرداخت که از جمله می‌شه به بحث آزادی زندانیان سیاسی و بهبود شرایط زندان‌ها تا ایجاد فضای باز سیاسی که با تغییر نخست‌وزیر شدت بیشتری هم گرفت پرداخت.

فصل سوم به تشریح چگونگی شکل گرفتن سیاست «حقوق بشر» در آمریکا و دولت کارتر و واکنش شاه نسبت‌به این سیاست گذشت. جالب بود و خوندنی. من نمی‌دونستم «Watergate» چیه و با «Pearl Harbor» اشتباهش می‌گرفتم 😂🤦‍♂️

جمع‌بندی فصل اول در پیرامون چرایی انقلاب نهایتاً به ماهیت استبدادی رژیم شاه می‌رسد که از نظر نویسنده، در روش حکومت‌داری و مشارکت سیاسی مردم، عملاً تفاوتی با حکومت قاجار نداشته‌است!
همچنین تداوم مبارزه‌ی سیاسی مردم از ۵۰ سال پیش‌از انقلاب نیز به‌عنوان عنصر طبیعی از عناصر ایجادکننده‌ی انقلاب مطرح شد.

این قسمت به ناکامی جریانات سیاسی مخالف شاه مثل ملی‌گرایی، چپ و سکولاریسم، براومدن جریان نو اسلام‌گرایی و ارائهٔ چهرهٔ جدیدی از اسلام توسط افرادی مثل شریعتی، طالقانی و مطهری پرداخته بود. سپس در ادامه، زیباکلام نقش رهبری آیت‌الله خمینی رو برجسته کرده بود. نکته‌ی دیگه هم این بود که زیباکلام می‌گفت: «جایی بنیادگرایی دینی سربرمی‌آره که حقوق ابتدایی و اولیه‌ی انسان‌ها پایمال شده باشه.» البته اینو یه اصل کلی درنظر نمی‌گرفت.

کتاب تازه داره جالب‌ می‌شه. تا اینجا جمع‌بندی نکات و اطلاعاتی بوده که پیرامون علل انقلاب ۵۷ می‌دونستم اما آخراش به سیر تحول روحیانیت شیعه، قدرت گرفتن علما بعداز غیبت کبری و پیروزی جریان اصولیه بر اخباریه اشاراتی می‌کنه که من از اینا خبر نداشتم و خودش سوژه‌ی جالبی برای تحقیق و مطالعه‌س. در عین حال، کتاب تحت‌تأثیر تاریخ‌نگاری براونیه و نقش سایر جریانات در تحولات آزادی‌خواهانه رو زیر سایه‌ی روحانیت و علما می‌بره.

فصل اولو شروع کردم و زیباکلام تا اینجا سعی کرده نظریات مشهور که درباره‌ی چرایی انقلاب ۵۷ وجود داره رو نقد کنه. اول سراغ تئوری‌های توطئه رفته که به نظرم خیلی این قسمت کتاب واسه‌ی خواننده‌ی میانسال ایرانی مفید می‌تونه باشه‌. بعدش تئوری‌ مدرنیزاسیون و مباحث اقتصادی رو مطرح کرده و در دل بحث اقتصادی سراغ گروه‌های چپ هم رفته تا عقاید اونا پیرامون چرایی رخداد انقلاب رو بررسی کنه. خوب بوده تا اینجا کتاب.

خب، مقدمه‌ی نویسنده بر چاپ اول و مقدمه‌ی ناشر هم تموم شد (۵۴ صفحه مقدمه خوندم) در هردو، به کمبود آثار تحقیقی پیرامون انقلاب ۵۷ در اون مقطع، یعنی سال ۱۳۷۱، اشاره شده بود که در نوع خودش جالبه. تو مقدمه‌ی زیباکلام هم کلی تمجید و تشکر از نشر روزنه شده بود که خب زیباکلام فکر کنم بیشتر کتاب‌هاشو، اگر نگیم همه‌‌شونو، با این نشر منتشر کرده. بریم ببینیم بقیه‌ی کتاب چی داره و چه شد که ۵۷ انقلاب کردن ملت :)))

مقدمه‌ی نویسنده بر چاپ سوم رو امروز تموم کردم. زیباکلام سعی می‌کنه تو این مقدمه به‌ یه‌سری حملات که بهش شده پاسخ بده و پیش‌فرض‌های همیشگی حکومت درباره‌ی «نوکر صرف بودن شاه» و «قدرت مطلق بودن آمریکا» رو زیرسؤال ببره. در ادامه هم سعی می‌کنه اندکی توضیح بده که چرا و چجوری انقلاب ۵۷ رنگ و بوی مذهبی گرفت و آیا از اول یه قیام دینی و مذهبی بود یا بعداً این‌طوری شد در روایت غالب.

کتاب بدی نیست ولی آن‌چنان کارگشا هم نیست.