Κάποτε ζούσαμε στα βουνά.

Πολεμούσαμε με κλεμμένα όπλα που για να τα πάρουμε έπρεπε να σκοτώσουμε.

Δεν είχαμε όλοι χρήματα. Δεν ήμασταν όλοι στην υπηρεσία του Πασά. Ήμασταν παράνομοι και κυνηγημένοι.

Σκουπίζαμε τον κώλο μας με τη φουστανέλα μας. Μεταφέραμε την μυρωδιά μας όπου κι αν πηγαίναμε. Πολλές φορές από αυτήν γινόμασταν αντιληπτοί. Ήμασταν βρώμικοι αλλά στην ψυχή καθαροί.

Γράμματα δεν ξέραμε. Ξέραμε όμως να μιλάμε. Να φωνάζουμε, να βρίζουμε, να προσευχόμαστε. Και να τραγουδάμε. Έτσι σώσαμε τους θρύλους αυτού του τόπου. Ήμασταν αγρίμια που κοιτούσαν τον ουρανό και έβλεπαν τον Θεό.

Ήμασταν υπόδουλοι και βαριά φορολογούμενοι. Στα ερείπια του πολιτισμού μας έβοσκαν κατσίκες. Δεν είχαμε τίποτα δικό μας. Μόνο κάτι ξωκλήσια και βουβές αγιογραφίες. Οι ξένοι γνώριζαν πιο πολλά για τους μύθους μας από ότι εμείς.

Πολεμήσαμε μια αυτοκρατορία. Σαν τους Γάλλους ξεσηκωθήκαμε ενάντια στην μοναρχία. Σαν τους Αμερικάνους ονειρευτήκαμε ένα νέο έθνος. Παλέψαμε, ματώσαμε, σκοτωθήκαμε κάτω από αλλεπάλληλες προδοσίες . Οι φίλοι μας έγιναν εχθροί μας. Και οι εχθροί μας φίλοι μας.

Παλέψαμε κάτω από λάβαρα με σταυρούς, φοίνικες, άγκυρες και φλεγόμενες καρδιές. Πέσαμε σε χίλιες μάχες για να σηκωθούμε ξανά και να παλέψουμε σε άλλες τόσες.

Πολιορκήσαμε κάστρα για να πολιορκηθούμε και να πεθάνουμε κλεισμένοι μέσα σε αυτά. Παλέψαμε με αρρώστιες, κακουχίες και εμφύλια πάθη. Και πάντα κοιτούσαμε τη θάλασσα περιμένοντας βοήθεια από αδελφούς και φίλους.

Γίναμε σύμβολο. Γίναμε παράδειγμα. Γίναμε το θαύμα της Ιστορίας. Αλλά με τι κόστος;

Βγήκαμε πιο άγριοι από ότι μπήκαμε σε εκείνον τον αγώνα. Και έτσι άγριο ήταν το έθνος που φτιάξαμε. Άγριο και εχθρικό. Ένα θηρίο που τρώει τις σάρκες του και όταν δεν έχει με ποιον να παλέψει, παλεύει με τον εαυτό του.

Τώρα δεν ζούμε στα βουνά. Ζούμε στα τσιμέντα. Ούτε υπόδουλοι αλλά ούτε και ελεύθεροι.

Τώρα ξέρουμε γράμματα. Και πολεμάμε με αυτά. Καμιά φορά πονάνε όπως τα όπλα. Και σκοτώνουν.

Τώρα είμαστε καθαροί. Αλλά μέσα μας ακόμα κάτι ζέχνει.

Είναι τα αγρίμια που κουβαλάμε ακόμα στην ψυχή. Τα ψοφίμια του παρελθόντος που δεν βρήκαν τάφο να θαφτούν. Νεκροζώντανοι ήρωες μιας νεκρανεστημένης πατρίδας. Παιδιά που τρώνε την μάνα τους για να μην τα φάει εκείνη.

Διακόσια χρόνια μετά και ακόμα πολεμάμε. Μεταξύ μας.

Είμαστε οι νεκροί μας και οι ποιητές μας.
Τα φαντάσματα διακοσίων Μαρτίων που στοιχειώνουν τα βουνά και τις θάλασσες αυτής της χώρας.
Τα κορμιά που τρυπήθηκαν από βόλια και κυρτά σπαθιά.
Τα νιάτα που ποδοπατήθηκαν κάτω από οπλές αλόγων.
Τα κεφάλια που κόπηκαν χωρίς να σταματούν να φωνάζουν για Ελευθερία.
Είμαστε το αίμα που βράζει στις μικρές νίκες και το αίμα που στεγνώνει στις μεγάλες πανωλεθρίες.
Οι μνήμες των γενναίων και τα καρδιοχτύπια των δειλών.
Οι πεινασμένοι λύκοι, τα κοιμισμένα λιοντάρια.
Είμαστε οι στίχοι του Ρήγα και οι βλαστήμιες του Καραΐσκάκη.
Τα αδέλφια του Διάκου, τα παιδιά του Μακρυγιάννη και τα εγγόνια του Γέρου του Μοριά.
Οι εθελοντές του Ιερού Λόχου.
Οι τρελοί μπουρλοτιέρηδες.
Οι άτακτοι, οι κλέφτες, οι αρματολοί.
Είμαστε οι σφαγιασθέντες της Χίου και των Ψαρών.
Οι πεινασμένοι του Μεσολογγίου και οι πρόσφυγες.
Οι σκοτωμένοι του Πέτα, του Φαλήρου και του Δραγατσανίου.
Τα μωρά που έπνιξαν οι μάνες τους για να μην παραδοθούν στους Τούρκους.
Είμαστε τα λάβαρα που κάηκαν και οι φοίνικες που υψώθηκαν μέσα από τη φωτιά.
Οι ληστές πλάι στον Σταυρωμένο.
Τα δάκρυα της Παναγίας και η ασπίδα της Αθηνάς.
Τα θλιμμένα βλέμματα, τα σφραγισμένα στόματα.
Η γνωστή άγνωστη Ιστορία ανάμεσα σε γαλανόλευκα χρώματα.
Είμαστε οι προδότες και οι προδομένοι.
Οι υπόδουλοι και οι αδούλωτοι.
Οι πιστοί και οι άπιστοι.
Οι ήρωες και οι δολοφόνοι.
Η Ελευθερία και ο Θάνατος.

Γιώργος Χατζηκυριάκος

Μάρτιος 2021