Akbaba, 1955 / yeniden yorum: LeCe, 2025

Mizah dergilerinin kapaklarını yeniden üretme fikrindendaha önce söz etmiştim. Sevdiğim, anlamlı bulduğum kapakları yenidenyorumluyorum. Bu süreç, yoğun iş temposundan kaçmanın, geçmişle bugünükarşılaştırarak düşünmenin bir yolu. Bir tür zihinsel oyun.
Kapaklardaki espriyi ve sahne kurgusunu birebir taklitetmiyorum; onları gerçekçi bir tonda yeniden kuruyorum. Bunun iki nedeni var. Birincisi,aynı fikri farklı bir üslupla kurduğumda nelerin değiştiğini görmek. İkincisi,yerel bir mizah geleneğini bugünün küresel kültüründe yeniden dolaşımasoktuğumda nasıl algılanacağını anlamak. Bu süreç, mizahın da zamanın da nasıldeğiştiğini gösteriyor.
Bu kez ellili yıllardan bir Akbaba kapağı seçtim.
Dergi, o yıllarda “resimsi” kapakları severdi; fotoğraflakarikatür arasında duran, hafif erotik etki taşıyan işler… Böyle olunca NeharTüblek gibi karikatür çizgisi belirgin çizerlerin kapağa çıkması zordu. Buörnek, o yüzden istisna sayılır.
Kapağın esprisi bugünden bakınca epey çocuksu: “Sulh içinatom.” Soğuk Savaş yılları… “Atom” derken kastedilen şey malum: genç kadınıngöğüsleri. O dönem argoda “füze” ya da “atom” sözcüğü doğrudan cinsellikleilişkilendirilmişti. Mizah, kadın bedeni üzerinden kuruluyordu; şaka gibigörünse de bakışın ağırlığını taşıyordu.
Ben o kapağı yeniden ürettim. Gerçekçi bir çizgiyle,abartıyı ve espriyi kısmen "bozarak". Soldaki özgün kapak hızlı: göz kırpıyor,güldürüyor, geçiyor. Benim yorumumsa o hızın tam tersine kurulmuş, koyu ve yavaş. Çünkü artık şaka yok; bakışın kendisi var.
Bu yüzden “bakanı” durduruyor. O eski kapağın güvenlimizahını bozuyor, rahat bir gülümsemeyi imkânsızlaştırıyor. Tüblek’infigürü bakılmak için yapılmıştı; benimki onu izleyerek bakışın kendisini sorgulamak için üretildi. En azından niyetim buydu. Kadınartık “şakanın malzemesi” değil, şakanın bedelini ödeyen kişi: “Bak ama bu kezneye baktığını fark et.”
Başta, kapakları yorumlarken güç kaybedeceğimi,ürettiklerimin taklit gibi durabileceğini biliyordum. Sonra bunun illa bir zayıflıkdeğil, tam tersine bir ters yüz etme biçimi olduğunu fark ettim. Bir zamanlar espriolan şey, şimdi bir yüzleşme biçimine dönüşebilirdi. Bu da bir güç değişimi vebaşka türden, daha sessiz ama daha kalıcı bir etki bırakabilirdi.