Amin’s Reviews > معنای متن: پژوهشی در علوم قرآن > Status Update

در بحث تاکید قرآن بر نفی وصف شعر از خود و شاعری محمد، مسلمانان راه خطا رفته‌اند و فتوا به کراهت یا تحریم شعر داده‌اند. نگاه اسلام به این مسائل ایدئولوژیک است که فراتر از حلال و حرام بدانها باید پرداخت. تصوری که عرب از شعر و وظیفه شاعر داشته باعث واکنش قرآن به صفت شاعری پیامبر بوده. یعنی شعر را به طور مطلق محکوم نمیکند بلکه دیدگاهی را که میخواهد قرآن را درون این چارچوب بفهمد. این نگاه را میتوان به سایر موارد تعمیم داد

متن قرآن و کتابت بودن وحی اثر بزرگی بر فرهنگ شفاهی و شاعری سینه به سینه دوران عرب جاهلی داره که متن براش چیزی مبهم و به‌قولی از جنس وحی یا رمز و راز بوده. یک دلیل چنین تاکیدی احتمالا بعلت یافتن راهی برای حفظ قرآن در آینده بوده و چیزی که قرآن رو در معنای لغوی هم تبدیل به کتاب میکنه

رویکرد عابدالجبری کمی متفاوت است و میگوید زمانی که قرآن از تعداد چند سوره فراتر رفت نام کتاب بر خود گذاشت

"نواندیشی‌ای که بدون پشتوانه درک علمی از میراث، بر پایه ایدئولوژیکی بنا شود خطرش کمتر از تقلید نیست"

این تز بعدی ابوزید در کتاب است که به وضعیت هم سنت‌گرایان و هم روشنفکران دینی در مصر (و احتمالا سایر جهان اسلام) اشاره میکند. روشی که پیشنهاد میدهد نگاهی علمی - یا هرمنوتیک - به متن است که بدون فهم میراث یا سنت و درون‌مایه آن نمیشود نوآوری و نواندیشی کرد که اگر بشود نتیجه خودش جزم‌اندیشی دیگری است

مبنای کتاب در شیعه و ایران هم قابل مشاهده است. وقتی بخاطر خطرهای خارجی، اسلام تبدیل به عامل وحدت فکری میشه که تاکید بر تقدس و مطلق‌بودن داره، خطری بعدا ایجاد میکنه که جداکردن قرآن از فضای زمان‌مند اجتماعی و سیاسی خودشه. مشابه اتفاقی که در صفویه رخ داد و خطر عثمانی شیعه رو عامل وحدت برای حفظ ایران کرد که تمایل به تقدس دین نشون داد و به‌قول شریعتی تبدیل به تشیع صفوی شد که مفاتیح رو جایگزین قرآنی کرد که تزیینی شده‌بود