Ebi’s Reviews > هویت ایرانی و زبان فارسی > Status Update

بدانک اگرچه در طریقت، کتب مطوّل و مختصر بسیار ساخته‌اند و در آن بسی معنی و حقایق پرداخته، لیکن بیشتر به زبان تازی است و پارسی‌زبانان را از آن زیادت فایده‌ای نیست.
با یار نو از غم کهن باید گفت
با او به زبان او سخن باید گفت
لا تَفعل و اَفعل نکند چندان سود
چون با عجمی، کُن و مکُن باید گفت

مرصاد العباد، فصل دوم

(در تأکید پارسی نویسی!)

در اینجا «امر به معروف و نهی از منکر» معنا پیدا می‌کند و متشرع متکلف است، بر طبق احکام شرع، کسانی را وادارد و کسانی را از کارهایی باز دارد. اما در دومی (طریقت) «راه» تجربه‌ای درونی، شخصی و خصوصی است؛ نقشه‌ای کلی و عمومی ندارد. نتیجه این می‌شود که «من اگر نیکم اگر بد تو برو خود را باش».

شریعت و طریقت هر دو به معنی راه است. در اولی احکام «راه» یعنی چگونگی رفتار، آیین و مقررات آن معین است و باید بر طبق آن رفت، «ره چنان رو که رهروان رفتند» اما در دومی «راه» باید گشوده شود، باید خود را بنماید و همچنانکه پیدا می‌شود پیموده شود. «خودْ راه بگویدت که چون باید رفت» ...
ادامه در آپدیت بعدی...

ما به حکم آنکه پیرو یک آیین و مسلک و یک ایدئولوزژی به نام اسلام هستیم که در آن عنصر قومیت وجود ندارد، نمی‌توانیم نسبت به جریان‌هایی که بر ضد این ایدئولوژی، تحت نام و عنوان قومیت و ملیت صورت می‌گیرد بی‌تفاوت باشیم»
خدمات متقابل اسلام و ایران، انتشارات صدرا، ۱۳۵۹، ص ۵۰ و ۵۲

… غرالی می‌گوید:
نوروز و سده باید که مندرس شود و کس نام آن نبرد … یا آنچه برای سده و نوروز فروشند چون سپر و شمشیر چوبین و بوق سفالین، این در نفس خود حرام نیست، اما برای اظهار شعارِ گبران حرام است و مخالف شرع است و هرچه برای آن کنند نشاید.
کیمیای سعادت - صفحه‌ی ۷۸

توجه داشته باشیم که اسلام دین جهانی بود، فارغ از قوم و قبیله و ملت و نژاد (انما المومنون اخوه) ولی مبلغان و مجاهدان آن، نه تنها از قوم و قبیله‌ای ویژه بودند، نه تنها این ویژگی را از یاد نبرده بودند، و نه تنها آن می‌بالیدند و به دیگران فخر می‌فروختند، بلکه حتی در میان خودشان هم واقعاً بر سر برتری قبیله‌ای و طایفه‌ای، بر سر نژاد و نسب تعصب می‌ورزیدند و زد و خورد داشتند.

قابل توجه دوستانی که استفاده از عبارات عربی در متون خود را با استفاده‌ی غربیان از لاتین یکی می‌دانند، اینجا آقای مسکوب به خوبی تفاوت را نشان می‌دهد

عربی، زبانِ قومی بود که دین تازه‌ای را با جهاد به سرزمین‌های دیگر برده بود. کتاب دین هم به همین زبان بودند. به این ترتیب هر نوع استقلال ملی یا فرهنگی، هر نوع بیرون آمدن از سلطهٔ مادی یا معنوی قوم غالب، ناچار مسئلهٔ زبان را مطرح می‌کرد. … زبانِ دین و زبانِ حکومت عرب، بدجوری یکی شده بودند و پرداختن به زبان (عربی یا فارسی) معنایی سیاسی و «ملّی» پیدا کرده بود.

گسترش مسیحیت اساسا متکی به نیروی نظامی نبود … به همین سبب زبان رسمی و نوشتاری ملت‌های جدید اروپایی (ملت‌های مسیحی) در جریان پیداش و تکوین خود ناچار نبود در قبال دین وضع بگیرد.
زبان لاتین، زبان دین و فرهنگ بود. معمولاً نقش زبان عربی را در امپراتوری اسلام، به زبان لاتین در اروپای قرون وسطا تشبیه می‌کنند. این مقایسه فقط تا اندازه‌ای پذیرفتنی است نه بیشتر ….

اکثراً گفته می‌شود که فردوسی زنده‌کنندۀ ملیّت ماست. این حرف چندان دقیق نیست. پیش از فردوسی، حسّ ملّی ما زنده بود. در آغاز قرن چهارم ما ملّت نورسیدۀ سرزنده و جوانی بودیم. به رودکی نگاه کنید؛ وقتی که می‌گوید:
شــاد زی با ســیاه‌چشـمان شــاد
که جـــهان نیست جز فسانه و باد
زبان حالِ چنین ملّتی است که به میدان آمده و مرد زندگی است، بدون اینکه خوش‌باوری یا توهّمی دربارۀ آن داشته باشد.