Amin > Recent Status Updates

آیا شما هم اخیرا با این مساله مواجه شدین که انگار کتابهایی که قبلا خوندین مجددا در آپدیت‌هاتون نشون داده میشن و تنها تغییری که کردن اینه که برای بار دوم و بدون تاریخ خونده شدن؟

ترجمه خاکسار را نخوانید. پر از سکته‌هایی است که شما را به تعجب وامی‌دارد. پر از سانسور است و احتمالا خودسانسوری که گاه معنای متن را به هم می‌ریزد گیج‌کننده می‌شود. و بدتر از همه اینکه گاه مترجم هرجور دلش خواسته ترجمه کرده که دلیلش هم معلوم نیست یا شکل پیچیده‌ای از سانسور است. مثلا جایی می‌گوید آسترید هر وقت میخواست بی‌دعوت به خانه من می‌آید که تبدیل شده به "پیشنهاد ازدواج داد و قبول کردم"!

خلاصه رفتم سراغ نسخه اصلی

ترجمه فارسی رو که کلا فراموش کنید. بحث‌برانگیزترین مطالب کتاب درباره مسائل جنسی است که با مقایسه با متن فارسی دیدم که کلا سانسور شده است

نمی‌دونم باز چرا سراغ ترجمه فارسی رفتم که حالا کمی ناامید بشم. میزان سانسورها دیگه زیاد شده و بعضی وقتها از ناهمگونی متن باید این حس بهت دست بده که احتمالا سانسوری در کار بوده. وقتی با متن انگلیسی مقایسه می‌کنم می‌بینم بله، و بخشی از محتوای داستان از دست میره. فکر می‌کنم خیلی از سانسورهای امروز بیست سال پیش چیز خاصی نبودند. جالبه که متن انگلیسی هم ساده است.

خواندن یک کتاب تاریخی طولانی‌ به زبان انگلیسی انگار یک عمر طول می‌کشد...

کتابی به پیشنهاد ه.ز. که فعلا چهار فصل ابتدایی اش چنگی به دل نزده است و نویسنده شبیه به آن دست اپوزیسیون هایی است که از دشمنی که با آن میجنگند میتواند خطرناک باشد و مستبدتر وقتی سر کار می آیند. این اثر که بعد از جریانات جنبش سبز و سال 88 نوشته شده ظاهرا بزرگترین دردش این است که چرا تلاش ها به اسم جنبش سبز و فردی با سابقه دیکتاتوری نوشته شده و براندازان اصیل! در سایه رفته اند درحالیکه اینها همه نمایش رژیم است

مهمترین نکته در آغاز کتاب این است که اگر میدانید در یک گفتگو چطور 100 درصد صادق باشید و در عین حال چطور 100 درصد به طرف مقابل احترام بگذارید احتمالا نیازی به مطالعه کتاب ندارید. در غیر این صورت میتوان به مطالعه کتاب ادامه داد که در واقع هنر دیالوگ است. دیالوگی که در بهترین حالت قرار است کاملا صریح بودن برای حل مساله را بیاموزد و در عین حال رابطه بین دو نفر را حتی مستحکم کنند. با این نقطه شروع نکات خوبی دارد

دسته دوم از شکست‌های تکنولوژیکی مربوط به ایده‌هایی بودند که فکر می‌کردند دنیا را تسخیر خواهند کرد اما هیچ‌وقت به موفقیت نرسیدند و نکته مهم‌شان این بود که تا مدت‌های فراوان به دلایل سیاسی و ... همچنان سرمایه‌گذاری روی آنها ادامه یافت: کشتی هوایی (هواپیمای سبک‌تر از هوا)، شکافت هسته‌ای برای تولید انرژی، و هواپیماهای سوپرسونیک (که سرعتی بیش از سرعت صوت دارند)

کتاب به‌طور کلی درباره شکست‌های تکنولوژیک است و بخش اول به سه تکنولوژی می‌پردازد که در ابتدا فراگیر و مفید بودند اما به مرور معلوم شد فاجعه‌بارند. بنزین حاوی سرب (برای ایجاد خاصیت ضدکوبشی)، د.د.ت (برای مبارزه با آفات کشاورزی) و کلروفلوئروکربن یا همان سی‌اف‌سی که برای خنک‌کردن و در یخچال استفاده می‌شد و همه ممنوع شدند. اما نه به سرعت و با فهم ضررها، بلکه بخاطر منافع متعدد زمانی زیاد طول کشید و فهم تاخیرها اهمیت دارد

مصاحبه روز سوم جزییات آشنایی زاهدی با شهناز پهلوی و ازدواج ناکام با وی بود و روز چهارم ماجرای آشنایی شاه با فرح دیبا و جزییات آن. بعد از آن مساله جالب تر ماجراهای اعتراضات دانشجویی در امریکا علیه زاهدی بعنوان سفیر ایران و شهناز بعنوان دختر شاه است که باعث شد زاهدی برای ایمنی‌شان استعفا دهد. بعد از این هم مشاورین آمریکایی پیشنهاد دادند برای رابطه بهتر بین مردم و ارتش، ارتش وارد کارهای عمرانی شود که شاه موافقت کرد

کل مصاحبه در ۹ روز و ۲۷ نوار انجام شده. روز اول بیشتر به خاطرات پیرامون پدرش یعنی فضل‌الله زاهدی است و روز دوم نگاه به قضایای مصدق و ماجرای نهم اسفند این بار اما از زاویه کسی که موافق شاه و مخالف مصدق است. با این حال پراکنده‌گویی و تغییر سوژه زیاد دارد

مطالعه کتابهای غیرداستانی - مخصوصا علمی - به زبان انگلیسی راحت‌تر از آن چیزی است که فکر میکنید. به زحمتش می‌ارزد چون نتیجه‌اش شگفت‌انگیز هست

هم زبانی پرکاربرد را بهتر یاد گرفته‌اید و هم دریایی از فرصت‌های بیشمار برای مطالعه کتابهایی خوب، جدید، بدون واسطه فهم و توانایی مترجم و بدون سانسور پیش‌روی‌تان باز شده‌است

از جایی باید شروع کرد

چقدر جلوتر از زمان خود، گرچه همراه با چاشنی تبختر

از نیکوکاری و ادای وظیفه که هیچ چیز را نجیب‌تر از آنها نمی‌داند، ولی ادای وظیفه را محدود به وظایف قانونی نمی‌داند چرا که آنها وظیفه‌شناسی ابتدایی و حداقلی هستند:

"اما اخلاق انجام بسیاری از وظایف عالیه را تکلیف می‌کند که قانون آنها را نمی‌شناسد و نمی‌تواند در ردیف مجبوریت قرار دهد که ... اوامر خود را در اعلا درجه وضوح به روح و وجدان ما تلقین می‌نماید"

رهبران ما به چه حق و به چه نامی می‌توانند برای تغییر گرانبهاترین دارایی ما - یعنی وجدان‌مان (آگاهی‌مان) - دست به مداخله بزنند؟

همه شهروندان کشورهای آزاد، لااقل از زمان امپراتوری روم، به یک اصل مسلم سازمان حقوقی تن داده‌اند و آن اینکه هیچ‌کس همزمان نمی‌تواند قاضی و طرف دعوا باشد

بعد از گوش کردن به ۱۰ نوار از صحبتهای ایشان متوجه شدم که مجموعه کل نوارها ۴۴ عدد بوده و باقی نوارها در دسترس نیستند و باید برای مطالعه آنها به نسخه پیاده‌شده رجوع کرد!

مفاهیم انتزاعی برای حکومت‌داری میتوانند خطرناک باشند. مثلا خواست به هر قیمت حفظ منافع ملی که مهم به نظر میرسند و انتزاعی هستند میتواند تبدیل به افزایش نظارت شود. یعنی هدفی برانگیزاننده میتواند تبدیل به روشی خفه‌کننده شود و در نتیجه‌اش در دنیایی که به سوی تغییرات سریع و نیاز به نوآوری میرود بیش از هر چیز همین نوآوری‌ها را در سطح اجتماع سرکوب کند و همه را به سوی محافظه‌کاری ببرد

وقتی جامعه‌ای نیاز به توسعه خدمات جمعی دارد به این معنا نیست که نیاز به دولتی هست که در جنبه‌های مختلف توسعه یابد بلکه یعنی به آنهایی که واقعا در این خدمات فعال هستند باید امکانات بیشتر برسد یا به کسانی که می‌توانند باعث نوآوری شوند. دولت فربه و نارکارآمد درباره توانایی‌های خودش متوهم است. دولت موفق و فروتن یعنی دولتی که متمایل به سرمایه‌گذاری بلندمدت است و عقب می‌نشیند تا کار را به نوآوران شایسته بسپارد

وقتی جامعه‌ای در بحران باشد ایدئولوژی به چه کار می‌آید؟ وقتی فرانسه درگیر مواجهه بین دولت و نیروی کار برای اصلاح وضع صنایع بود، مقابله بین بسیج نیروهای سندیکایی در برخی صنایع و دولت عملا تشنج به وجود آورد درحالیکه در صنایع دیگری این تغییرات راحت صورت گرفت چون به مشکلات واقعی اشاره داشتند و نه به دعواهای سیاسی و منافع حزبی یا سندیکایی

مترجم بیان کرده که راهکارهای ارائه‌شده برای جامعه فرانسه در تبدیل دولتی فربه به دولتی کوچک و فروتن در مقام مقایسه میتواند بسیار مفید باشد. تا اینجا که صرفا جزییات دعواهای سیاسی و قدیمی در جامعه فرانسه بوده بدون اینکه فهم آنها برای ما در کشوری دیگر و زمانی دیگر چندان شدنی و حتی مفید باشد. ترجمه هم بسیار غیرروان و خشک است

هر چهار فرزندش کشته شده‌اند، یکی را شاه کشته و سه تا را خمینی ولی در آخر می‌گوید من دشمنی با هیچ کس و هیچ رژیمی ندارم.

نکته اولیه و مهمی که درباره این کتاب وجود دارد این است که از ابتدا قرار بوده هاول جستاری نوشته و نویسندگان دیگر جوابی به جستار وی بنویسند. بعدا جستار اولیه و جوابها در مجموعه های جداگانه منتشر شدند اما در حال حاضر نسخه فارسی فقط جستار هاول را دربردارد اما این نسخه انگلیسی سال 1985 نه جستار دیگر از مجموعه اصلی را نیز شامل میشود که مطالعه شان خالی از لطف نخواهد بود و اشاراتی به محتوا و ارتباطشان با جستار اصلی خواهم کرد

بختیار حکومت شاه را حکومتی فاشیستی می‌دانست که حتی اجازه تشکیل حزبی سلطنتی بدون اجازه خودش را نمیداد، کمونیسم را هم که دشمن می‌دانست و مصدق را هم فردی می‌دانست که گرچه طرفدارش بود، اما دانش و توان کار حزبی درست و سندیکایی هم نداشت. از طرفی انگار در مصاحبه حواسش هست برای خمینی و ایران آن زمان حرف می‌زند و مبارزات خودش را یادآور می‌شود. آدمی که از همه چیز و همه‌کس انگار ناراضی است.

نکته اولی که در این مصاحبه به چشم می‌آید مخالفت جدی، بی‌سواد و ضعیف دانستن افرادی مثل کریم سنجابی و همین‌طور رهبران چپ‌گرای کارگران است و در مقابل تلاش وی برای نقش‌بازی کردن در بالا بردن رفاه کارگران در شرایطی که باز نقش دو دولت شوروی و انگلیس را در صنعت نفت می‌بینیم. دولت انگلیس که کلا نفت و آبادان را در اختیار داشت و دولت شوروی که تلاش می‌کرد پایگاهی میان کارگران نفت برای خود ایجاد کند و لزوما به‌فکر کارگران نبود.

اگه بشه لحن طالب رو تحمل کرد، به نکات تجربی مختلفی می‌رسیم که میشه ازشون آموخت یا باهاشون حتی مخالف بود. اینها یعنی شجاعتی در نویسنده هست که تجربه‌های زیسته زندگی حرفه‌ایش رو در معرض قضاوت همگان قرار بده که اعتماد بنفس بالایی می‌خواد و البته منجر به این سطح آزاردهنده از تبختر و تحقیر هم میشه

در بحث تاکید قرآن بر نفی وصف شعر از خود و شاعری محمد، مسلمانان راه خطا رفته‌اند و فتوا به کراهت یا تحریم شعر داده‌اند. نگاه اسلام به این مسائل ایدئولوژیک است که فراتر از حلال و حرام بدانها باید پرداخت. تصوری که عرب از شعر و وظیفه شاعر داشته باعث واکنش قرآن به صفت شاعری پیامبر بوده. یعنی شعر را به طور مطلق محکوم نمیکند بلکه دیدگاهی را که میخواهد قرآن را درون این چارچوب بفهمد. این نگاه را میتوان به سایر موارد تعمیم داد

یک بحث کلامی درباره نزول قرآن در شب قدر یا ماه رمضان می‌تواند منجر به قرائتی ایدئولوژیک از قرآن و دیدگاهی دگماتیک شود که قرآن را از متن جامعه جدا می‌داند. یعنی درحالیکه رویکرد نزول تدریجی ارتباط با جامعه را مدنظر قرار میدهد، رویکرد نزول دفعی بر مبنای وجود پیشینی قرآن در لوح محفوظ و غیرقابل تغییر بودن و بحثهای مشابه می‌شود که راه را برای تفسیر بر پایه زمینه و زمانه نزول می‌بندد.

متن قرآن و کتابت بودن وحی اثر بزرگی بر فرهنگ شفاهی و شاعری سینه به سینه دوران عرب جاهلی داره که متن براش چیزی مبهم و به‌قولی از جنس وحی یا رمز و راز بوده. یک دلیل چنین تاکیدی احتمالا بعلت یافتن راهی برای حفظ قرآن در آینده بوده و چیزی که قرآن رو در معنای لغوی هم تبدیل به کتاب میکنه

رویکرد عابدالجبری کمی متفاوت است و میگوید زمانی که قرآن از تعداد چند سوره فراتر رفت نام کتاب بر خود گذاشت