پرهام نکوطلبان > Recent Status Updates

تقریباً رسیدیم به آخراش. باقی‌مانده‌ی فصل «پیامدهای روان‌شناختی بوروکراتیک‌سازی» به نقد نامشخص بودن تعریف «طبقه» از دیدگاه مارکس، نقد مثال موفق «کلیسای کاتولیک» از بوروکراتیک‌سازی در آثار سن سیمون و آگوست کنت، نقد انتخاب دیکتاتور مصلح به‌عنوان یک راه‌حل و درنهایت، از بین رفتن روحیه‌ی انتقادی و پیشرفت در یک نظام بوروکراتیک‌ پرداخت.
پانوشت‌های کتاب مثل همیشه برای افزایش اطلاعات عمومی و فهم بهتر منظور نویسنده عالی بود.

جنبش جوانان آلمان، این‌که اتیوپی مدتی تحت اشغال ایتالیای فاشیستی بوده و «دوچه» (Duce) به معنی رهبر در ایتالیایی که موسولینی به خودش می‌گفت مطالب آموزنده‌ی بخش اول فصل جدید بودن 😌

این فصل با دو گفتار دیگه به پایان رسید:
اولی درباره‌ی بوروکراتیک‌زدگی ذهنی بود و این‌که چگونه آموزش و پرورش و دانشگاه وقتی بوروکراتیک می‌شن و به خدمت دولت‌ها درمی‌آن درواقع ابزار توسعه‌ی تمامیت‌خواهی و سلب آزادی شهروندان می‌شن.
دومین گفتار اما جالب‌تر بود. میزس اینجا درباره‌ی این موضوع صحبت کرد که چه کسی لایق حکومت بر مردمه و شدیداً به نظارت‌های دولتی یا فردی که با نظرات خیرخواهانه انجام می‌شن تاخت (مثال معمار و نما)

بخش چهارم کتاب به مدیریت بوروکراتیک شرکت‌های خصوصی می‌پردازه و این‌که چگونه دولت با محدود کردن سود و زیرسؤال بردن انگیزه‌ی سود روند رشد و پیشرفت شرکت رو تحت‌تأثیر قرار می‌ده.
صحبت میزس درباره‌ی این‌که با این کار، هرگونه نوآوری انگار یه‌جور قمار با منابع خود دولته و دولت هم ترجیحش اینه که شیوه‌های قدیمی هم‌چنان پابرجا باشه هم جالب بود. کارفرما این‌جوری چوب دوسرطلاست :)

تو این فصل، ابتدا میزس به این می‌پردازه که یه برنامه‌ریزی متمرکز دولتی برای اداره‌ی اقتصاد اجراشدنی نیست و همین‌ که اون‌موقع دولت‌های سوسیالیستی آلمان و روسیه می‌تونستن قیمت‌ اجناس و کالاهای مختلف رو براساس قیمت‌های خارجی تعیین کنن مرهون این فکت بوده‌ن که قسمت‌های زیادی از دنیا هنوز براساس اقتصاد بازار می‌چرخیده :)

در ادامه هم از ناکارآمدی مدیریت بوروکراتیک در شرکت‌های عمومی و دولتی می‌گه چون انگیزه‌ی سوددهی ندارن

بخش انتهایی فصل دوم به مدیریت کارگزینی بوروکراتیک اختصاص داشت. این‌که ساختار بوروکراتیک درنهایت باعث نابودی نوآوری و به وجود اومدن تغییر می‌شه چون مدیران باسابقه‌ای که لزوماً شایسته‌ی مناصب بالاتر هم نیستن تغییراتی که قشر جوان‌تر از کارمند جدید گرفته تا وزیر رو نمی‌تونن تاب بیارن. البته همه‌ی بوروکرات‌ها هم آدم‌های به‌دردنخور و بدون خلاقیتی نبودن ولی ایراد از گسترش این ساختاره که درنهایت این نتایج رو به بار می‌آره

در فصل دوم، می‌ریم سراغ مدیریت بوروکراتیک و میزس با چگونگی شکل گرفتن بوروکراسی شروع می‌کنه. بعدش سراغ رابطه‌ی بوروکراسی با دموکراسی می‌ره و تأکید می‌کنه که بوروکراسی برای اداره‌ی امور حکومتی و دولتی به خودی خود چیز بدی نیست، بلکه گسترشش به حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی و دست‌وپاگیر بودن قوانینش برای شهروندانه که معضل اصلیه.

در یک کلام، مدیریت بوروکراتیک یعنی پایبند بودن به مقررات و دستورات یک مرجع بالادستی.

فصل اول کتاب که درباره‌ی مدیریت سودمدار بود به پایان رسید. حس می‌کنم میزس روی «انگیزه‌ی سود» و منطقی رفتار کردن انسان‌ها خیلی زیادی حساب باز می‌کنه. با این اوکی‌ام که انگیزه‌ی سود باعث پیشرفت و پویایی می‌شه و در نظام سوسیالیستی چنین انگیزه‌ای تقریباً وجود نداره اما حس می‌کنم همین انگیزه‌ی سود یه‌جور شمشیر دولبه‌س.
مثالش درباره‌ی مکانیسم بازار آزاد در هنگام جنگ هم جالب بود برام و قابل تأمل.

پایان مقدمه اختصاص داشت به مقایسه‌ی توتالیتاریسم با بوروکراسی و این‌که دومی ابزار اولیه و گسترشش موجب اولی می‌شه. در ادامه، بازم همون بحث همیشگی انتخاب بین مالکیت خصوصی بر ابزار تولید یا سپردن عنان امور به دست دولت و ادارات دولتی تا در همه‌ی شئون زندگی یک شهروند دخالت کنن.

فصل اول کتاب هم می‌ره سراغ شیوه‌ی مدیریت سودمدار و بهمون توضیح می‌ده کاپیتالیسم و محاسبه‌ی اقتصادی دقیقاً چی‌ان.

تا سر مفهوم «سود» خوندم.

سومین بخش درآمد کتاب اختصاص داشت به نگرش «مترقی‌ها» (موافقان The New Deal) نسبت‌به بوروکراتیسم و تقابل آن با شرکت‌داری آزاد. این جماعت معتقدن که حکومت باید در امور سرمایه‌دارا و شرکت‌های بزرگ مداخله کنه تا اینا منجمد نشن و بدل نشن به یه الیگارشی بی‌خاصیت که مدیران و مسئولانش پاسخ‌گو نیستن. از اون‌ور، میزس می‌گه انجماد گنده‌ها نتیجه‌ی مداخلات دولتی و مواردی مثل مالیات بر درآمده...
/۱

در دیباچه‌ی اثر، بعداز بحثی مختصر درباره‌ی تضاد میان سوسیالیسم و کاپیتالیسم، به نقل‌قول جالبی از یکی از دولتمردان پروس برمی‌خوریم که خلاصه‌ش اینه که «رعیت حق انتقاد کردن به دولتمرد رو نداره.» در ادامه، میزس می‌گه این افکار از کله‌ی کسانی که Milton و Paine خونده‌ن خارج نمی‌شه (آمریکایی‌ها) و درآمد کتاب هم در دو بخش اول، جدای از پررنگ کردن تضاد میان شرکت‌داری و بازار آزاد و اقتصاد دولتی متمرکز بر همین نکته تأکید داره

بریم سراغ دومین کتاب از فون میزس. مقدمه‌ی کتاب به قلم دیتمار دورینگ و یادداشت‌های خود تدینی رو خوندم. ایده‌ی اصلی کتاب احتمالاً باید حول تناقضی که در مطالبات و خواسته‌های شهروندان مبنی بر بزرگ شدن دولت وجود داره بچرخه؛ هرچی دولت بزرگ‌تر، آزادی فردی کمتر و توسعه‌ی بوروکراسی بیشتر. نکته‌ی جالب دیگه این بود که من نمی‌دونستم این روتبارد که جنت‌خواه فکر می‌کنه ازش پیشی گرفته 😂 شاگرد میزس در آمریکا بوده. جالب!

درباره‌ی نظام پارلمانی و پیش‌نیازش یعنی ایده‌های لیبرال و در نقد نطام پارلمانی رسته‌ای-صنفی که بهتره بهش نگیم پارلمان و بگیم مجمع خوندم. در ادامه، هم راجع‌به احزابی که دنبال منافع ویژه هستن، پاسخ سوسیالیست‌ها و مارکسیست‌ها مشخصاً به این احزاب و توجه ویژه‌ی این احزاب به مشاغل آزاد مثل پزشکان، وکلا، نویسندگان و هنرمندان و این‌که سعی می‌شه توسط احزاب منافع ویژه کنترل بشن مطالبی رو خوندم.

رسیدیم به قسمتی که میزس درباره‌ی کنش‌های سیاسی لیبرالیسم و تفاوتش با سایر ایده‌ها و احزاب ضدلیبرال صحبت می‌کنه. اولش میخش رو محکم می‌کوبه که لیبرال‌ها دکترین‌پرستن ولی این ضعف نیست چون قرار نیست با دروغ و فریب‌کاری و روش‌های سیاسی نظریات خودشونو به کرسی بنشونن.

حرف‌های میزس درباره‌ی تجارت آزاد و آزادی جابه‌جایی تا حد زیادی خوش‌بینانه‌س. حتی اگر با نبودن عوارض حمایتی موافق باشی و دنبال تجارت آزاد باشی، مهاجرت آزاد و بی‌حدوحصر با خودش کلی مخاطره و ناامنی به همراه می‌آره مثل وضعیت الان ایران.

همین‌طور که پدافند داره ریزپرنده‌ها رو تو آسمون شرق تهران می‌زنه، من دارم درباره‌ی این‌ می‌خونم که مشکل اقلیت‌های قومی تنها از رهگذر لیبرالیسم قابل حله و این‌که استعمارگرها چه توجیهی داشته‌ن که از مستعمراتشون خارج نمی‌شدن و همچنین براومدن امپریالیسم به‌دلیل عمل نشدن به سیاست‌های لیبرال و تلاش هر قدرت برای ایجاد یه منطقه‌ی گمرکی اقتصادی یکپارچه برای خودش بوده =)

زندگی عجیبه!

مواضع لیبرالیسم درباره‌ی صلح و حقوق اقلیت‌ها (مورد آموزش مثلاً) به‌نظر درست می‌آد ولی در دنیای امروزی خیلی خوش‌بینانه‌س. کشورها همیشه برای دسترسی به دریا و آب‌‌های آزاد جنگیده‌ن. همواره یه اقلیت به‌خاطر رعایت نشدن حقوقش دنبال آزادی و استقلال بوده و سرمایه‌داران شرکت‌های تسلیحاتی قطعاً لابی می‌کنن در دولت تا بودجه‌ی نظامی افزایش پیدا کنه یا به‌سمت جنگ و درگیری در سایر نقاط پیش برن (هرچند این آخری یه‌نموره چپوله)

بوروکراتیک شدن شرکت‌های بزرگ اقتصادی نتیجه‌ی مداخله‌گرایی دولت‌هاست و تا وقتی فانوس سوددهی روشن‌گر مسیر یک کارفرما یا تاجر باشد، بوروکراتیک شدن رخ نمی‌دهد چراکه حسابداری و دفترداری ابزاری دقیق برای سنجش میزان سوددهی در بخش‌های مختلف یک شرکت است در حالی که در نظامی بوروکراتیک این ابزارهای مقایسه‌ی عینی عملکرد وجود ندارد و سلیقه پررنگ‌تر است.

در ادامه‌ی سیاست‌های اقتصادی لیبرالیسم، رسیدیم به «مداخله‌گری» که سعی می‌کنه راه سومی میان سوسیالیسم و کاپیتالیسم باشه و از نظر میزس، غیرممکنه و تهش به سوسیالیسم ختم می‌شه. بعداز این بحث، میزس لیبرالیسم رو تنها نظام منطقی موجود برای جامعه‌ی انسانی معرفی می‌کنه و برمی‌گرده به بحث شیرین مالکیت خصوصی بر ابزارهای تولید و سپس ما نقش کارتل‌ها و انحصارگراها در اقتصاد لیبرال رو داریم. مطالب این بخش سنگین‌تر بودن نسبتاً.

رسیدیم به فصل دوم و دیدگاه‌های لیبرالیسم درباره‌ی اقتصاد. نخست میزس در این بخش پنج نوع رویکرد به مسائل اقتصادی رو توضیح می‌ده: ۱. مالکیت خصوصی (کاپیتالیسم) ۲. مالکیت خصوصی با انتقال دوره‌ای مالکیت ۳. سوسیالیسم ۴. مداخله‌گری و ۵. سندیکالیسم.

در ادامه به رابطه‌ی مالکیت خصوصی با دولت و چرایی اجراناپذیری سوسیالیسم و غایت مالکیت عمومی بر ابزار تولید که نداشتن سنجه برای سنجیدن کار پربازده‌تر می‌شه می‌پردازه.

مبانی لیبرالیسم تموم شد. آخرای این بخش، میزس گریزی به فاشیسم و نحوه‌ی پیدایشش زد و در ادامه، راجع‌به رابطه‌ی لیبرالیسم با حکومت و دولت و حدود فعالیت دولت صحبت کرد. قبلش هم به برهان فاشیسم و نقد نظریه‌ی زور پرداخت.
واقعاً آموزنده و جالب بود این فصل. من هیچ ایده‌ای راجع‌به پیدایش فاشیسم نداشتم و نمی‌دونستم در واکنش به کمینترن و خشونت احزاب کمونیست توسط ناسیونالیست‌ها و میلیتاریست‌ها شکل گرفته :)

این قسمت به نظریات لیبرالیسم درباره‌ی حکومت و دولت‌داری و رابطه‌ی لیبرالیسم با دموکراسی گذشت.

میزس در فصل اول به مبانی لیبرالیسم پرداخته و درباره‌ی مفاهیمی مثل «مالکیت»، «آزادی»، «صلح»، «برابری و نابرابری»، «مالکیت خصوصی و اخلاق» و... سخن گفته. جالب توجه اینه که لیبرالیسم به‌طور عجیبی به بیشترین سودرسانی ممکن به اعضای جامعه فکر می‌کنه و همه‌ی هدفش تأمین رفاه دنیوی و زمینیه و از همین رهگذر راه‌حل‌های ساده و نسبتاً عملی‌ای برای مشکلات ارائه می‌کنه. شخصی به مسائل نگاه نمی‌کنه در عین حال که به‌شدت فردگراست.

تا اینجا که عالی بوده. قضیه‌ی ترجمه‌ی این کتاب توسط تدینی از اینجا شروع می‌شه که نقل‌قول مارکوزه از میزس رو می‌خونه و پشماش می‌ریزه که مارکوزه ادعا می‌کنه میزس طرفدار فاشیسمه. نقل‌قول از همین کتابه بوده و بعدش تدینی می‌افته دنبال ترجمه‌ش.

میزس تو مقدمه‌ی کتاب به تعریف خود لیبرالیسم، هدفش، رابطه‌ش یا کاپیتالیسم و مخالفان با لیبرالیسم پرداخته و واقعاً مقدمه‌ی کتاب بسیار خوندنیه، خصوصاً اگر بدون گارد قبلی برید سراغش.

بعداز این‌که شایان جان زحمت کشید و کل قصیده‌ی فرخی رو برام خوند و خودمم تکرارش کردم، اعتماد‌به‌نفسم در خوندن شعر فارسی دوباره برگشت 😁 یه تغزل عجیب‌غریب طولانی و پرنکته در وصف معشوق مذکر شعر فارسی هم از امیر معزی خوندم که واقعاً قشنگ بود.

فهمیدن ممفاهیمی چون تغزل، تشبیب، نسیب، غزل، ثنا و خوندن قصیده‌ی نه چندان روان فرخی سیستانی دشت امشب ما از این کتاب بود

این‌قدر خوندم تا رسیدم به قسمتی که شاه رفت و باید بگم که خوندنش همزمان و پس‌از دیدن مستند «انقلاب ۵۷» واقعاً درک متفاوتی از اتفاقات اون زمان بهتون می‌ده. توصیف‌های هارنی از شاه، خمینی، جبهه‌ی ملی و رفتار مردم در نوع خودش جالبه و جزئیات کمتر ذکرشده‌ای رو بیان می‌کنه؛ مثلاً، اقبال جمعیت به اسکی و ورزش زمستانی اونم حین انقلاب، جزئیات جشن کریسمس و...

به بخش سانسورشده هم داشت که توصیفات مخالفین و موافقین شاه بود

اولین کتابی که در ۱۴۰۴ شروع کردم. فصل اولش به معانی مختلف «غزل» در ادبیات فارسی (از شعر ملحون گرفته تا مشخصاً قالب غزل) می‌پردازه و تو همین فصل کلی واژه‌های جدید از نثر شمس قیس رازی یاد گرفتم و کلی نمونه‌های جالب از شعرا راجع‌به همراهی غزل با ساز و رامش‌گری خوندم. کتاب بسیار جالبی به نظر می‌آد. بریم ببینیم چه می‌شه.

امشب به مقابله‌ی کتاب با نسخه‌ی اصلی و پیدا کردن سانسورها گذشت‌. از «جنده» خطاب کردن فرح پهلوی و قافیه‌کردنش با «چنده» تا خواب آیت‌الله قمی درباره‌ی پارچه‌های طلا و نقره‌ی حرم امام رضا که تو خواب، امام رضا بهش گفته بود چرا دارین تنها کشور شیعه و تنها پادشاه شیعه رو تضعیف می‌کنین و اونم این خوابو تعریف کرده بود و خبرش پیچیده بود :))))))) بامزه بود. آمریکایی‌ها هم فرط‌فرط دارن کشورو ترک می‌کنن 😬