Kritik Quotes

“Silahkan jd kritikus ttg apapun di negeri ini, tp jgn lupakan nasionalisme kalian. Jgn cm kaya kiritik tp miskin jiwa negarawan”
― Dian Nafi, Sarvatraesa: Sang Petualang

“Jika penindasan sudah mulai mengambil peran,
maka jangan sungkan untuk balik menindasnya di waktu yang bersamaan.”
― Robi Aulia Abdi (@aksarataksa)

“Kritik und Fehler bedeuten eigentlich nur, dass du an dir arbeiten kannst und einen weiteren Schritt nach vorn machst!”
― Pamela Reif, Strong & Beautiful

“tiap ada musibah tahan diri buat saling menyalahkn,saling kritik. tapi lebih baik saling menolong atasi musibah.Nanti kalau sdh kelar baru diskusi, evaluasi”
― Dian Nafi, Sarvatraesa: Sang Petualang

“Čím je člověk nedokonalejší, tím přísnějším kritikem má tendence se stát.”
― Kōbō Abe, The Face of Another

“Jika dunia media tak mau melakukan kritik diri, bila otokritik dianggap "pagar makan tanaman", selamat datang kegelapan!”
― Goenawan Mohamad, Percikan: Kumpulan Twitter @gm_gm Goenawan Mohamad

“Yang mana fiksi?
Yang mana nyata?

Semuanya akan terasa sama,
jika berkunjung ke negara saya.”
― Robi Aulia Abdi (@aksarataksa)

“Seakan takada habisnya, ketidakadilan selalu datang
silih berganti di negeri sekecil ini. Berbagai macam
cara dan alasan diberdayakan semaksimal mungkin
dengan tujuan untuk mengotak-atik hukum
supaya bisa berjalan (semau gue).”
― Robi Aulia Abdi

“Di antara media ada rasa sungkan untuk saling mengkritik. Juga bila ada ketidakjujuran di media lainnya. A conspiracy of restraint.”
― Goenawan Mohamad, Percikan: Kumpulan Twitter @gm_gm Goenawan Mohamad

“Die Menschen konnten sich im Sommer 1914 wirklich kein Bild machen von dem, was kommen wird? Sie hätten es wenigstens versuchen können.”
― Tillmann Bendikowski, Sommer 1914: Zwischen Begeisterung und Angst - wie Deutsche den Kriegsbeginn erlebten

“Hayatta bir saniyeden ötekine geçiş her zaman kritiktir çünkü her saniye mümkün olan her şekilde hayatını değiştirebilecek veya sonlandırabilecek sonsuz olasılıklar içerir!”
― Mehmet Murat ildan

“Dieses ranzige Altherren-Gerede von "Männern in den Jahren der Reife", die backfischhaften Übertreibungen eines geistig neureichen Kulturspießers, dessen "Liebe zur Literatur" sich nicht einfach von selbst versteht, sondern sich "gleich dem Universum" ausdehnt, die kleinmütigen Oberschüler-Ressentiments gegen "fette Autopfleger sonntags am Straßenrand", die ständige Angeberei mit der eigenen Bildung, die wahllos noch das Geräusch des TV-Zeilen-Transformators in das "trizein" des Homer verwandelt - all diese dumpfen Attitüden, mit denen Strauß um Aufnahme in den Kreis der geistigen Elite bettelt: Das kann es ja wohl nicht sein, was die Strauß-Enthusiasten so betört; denn dieses Dörrzeug aus dem humanistischen Herbarium ist bei Hans Carossa und in jeder Morgenandacht genausogut zu haben.”
― Christian Schultz-Gerstein, Rasende Mitläufer, kritische Opportunisten: Porträts, Essays, Reportagen, Glossen

“Meine Arbeit hat mich gelehrt, dass Menschen immer und ausschließlich das tun, was sie wollen. Sie fragen nach Ratschlägen, aber eigentlich brauchen sie fremde Meinungen nicht. Aus jedem Satz filtern sie nur das heraus, was ihnen gefällt. Den Rest ignorieren sie. Ich habe gelernt, keine Ratschläge zu erteilen, wenn man mich nicht ausdrücklich darum bittet. Außerdem habe ich gelernt, keine Fragen zu stellen.”
― Alina Bronsky, Baba Dunjas letzte Liebe

“Siapa yang jujur?
Siapa yang bohong?

Di tempat kami,
semua itu omong kosong.”
― Robi Aulia Abdi

“Dabei wurde Jesus selbst als Fresser und Weinsäufer beschimpft, der sich mit zwielichtigen Menschen an den Tisch setzte. Wieder einer dieser Punkte, die ich an Jesus schätze.”
― Mira Ungewitter, Roadtrip mit Gott: Leben ist Freiheit und jeden Tag ein Abenteuer!

“Bis in die Spätmoderne hinein waren 90 Prozent der Menschheit Bauern, die jeden Morgen bei Sonnenaufgang aufstanden und m Schweiße ihres Angesichts ihr Land bestellten. Mit den Überschüssen, die sie erzeugten, ernährten sie eine kleine Elite von Königen, Beamten, Soldaten, Priestern, Künstlern und Denkern, die heute die Seiten der Geschichtsbücher füllen. Geschichte ist etwas, das eine kleine Minderheit tut, während die anderen Äcker pflügen und Wasser schleppen.”
― Yuval Noah Harari, Sapiens: A Brief History of Humankind

“Orang yang humoris, ganteng, dan puitis itu barangkali adalah takhayul, semacam pembangunan.”
― Robi Aulia Abdi (@aksarataksa)

“Negeri kecilku itu isinya semua alien,
dan akulah satu-satunya manusia
— semua hanya pandai berpura-pura.”
― Robi Aulia Abdi (@aksarataksa)

“Aber ich weiß, dass deine Maßstäbe unglaublich hoch sind. Ich glaube, die meisten Menschen könnten ihnen nicht genügen. Nicht ständig. Und genauso kann ich kritisch sein und dich trotzdem sehr gern haben. Ich kann nicht anders, als es zu bemerken, aber das ändert nichts an meinen wirklichen Gefühlen.”
― Elizabeth Jane Howard, Marking Time

“Wohltätigkeit ist nur einer andere Art, dafür zu sorgen, dass Menschen nicht nach mehr streben.”
― Elizabeth Jane Howard, Marking Time

“Det är just strukturen hos världens ekonomiska fält som utövar ett strukturellt tvång, vilket ger mekanismen ett sken av ödesbestämdhet.”
― Pierre Bourdieu, Moteld: texter mot nyliberalismens utbredning

“Die Übergänge zwischen komplett leistungslosen Einkünften, simulierten Leistungen und der wundersamen Vermehrung kreativer, zumeist "wissenintensiver" Leistungen, die niemandem fehlten, würden sie nicht erfunden, sind fließend.”
― Niko Paech, Befreiung vom Überfluss

“Junge Menschen werden mit hoher Reflexions- und Kommunikationsfähigkeit ausgestattet, verfügen aber über eine manuelle Kompetenz, die sich zusehends auf die Bedienung eines Touchscreens beschränkt”
― Niko Paech, Befreiung vom Überfluss

“Wenn du das Schreiben zu deinem Beruf machen willst, dann musst du anfangen, dich auf dein eigenes Urteil zu verlassen. Du darfst dir ruhig anhören, was andere davon halten, aber letztlich ist richtig, was du für richtig hältst.”
― Elizabeth Jane Howard, Casting Off

“Denn für ein wirklich gemeinsames Nachdenken über unsere gemeinsame Zukunft braucht es vor allem das: Wohlwollen zwischen Menschen, die sich prinzipiell denselben Werten verschrieben haben. Kritisches Denken bedeutet nicht, sich über die Kritisierten zu erheben. Wer wohlwollend kritisiert, der öffnet seinem Gegenüber eine Tür, durch die er auf einen zugehen kann. Und Kritik kann auch Zustimmung enthalten - nur so entstehen neue gedankliche Wege, die allen offenstehen, auch wenn nicht alle derselben Meinung sind.”
― Kübra Gümüşay, Sprache und Sein

“Die Natur fesselte [in der Zeit der lateinischen Dekadenz] die Aufmerksamkeit nur durch ihre mirabilia; die Geschichte nur durch Begebenheiten, die sich in Reden als Illustration bewahrt hatten. Niemand dachte an eine Einheit der Wissenschaft, geschweige an mögliche Fortschritte der letzteren. Die Kritik war auf dem Tiefpunkte angelangt: man wußte eine Antwort auf jede Frage.

Rezension von: Henri-Irenee Marrou, Saint Augustin et la fin de la culture antique. Paris: E. de Boccard 1938. XV, 620 S.”
― Walter Benjamin, Opere complete. VII. Scritti 1938-1949

“ZOMBIE.exe —
[SYSTEM OVERLOAD]

[BOOTING...]
Memory check: corrupted.
Signal: unstable.
Language: infected.

— “Selamat malam pemirsa—” suara terdistorsi —
“—Kami tidak bertanggung jawab
atas isi siaran ini—”

Glitch. Noise. Histeria pixel.
Layar menyala, lalu melahap wajah penonton.

— (BREAKING NEWS) —
Layar mengklaim netralitas.
Netralitas mengangguk,
lalu mencabut pisau.

NOTIF: 47 pesan belum dibaca.
Setiap nada: pentungan besi.
Setiap kata: selipan baja.

“Kebenaran” (dicetak tebal, lalu dipotong).
“Maaf” (dikirim sekali, dibalas dengan screenshot).

[potongan siaran]
Pewara muncul—
tapi kini matanya layar,
suaranya iklan deterjen.

Ia membaca berita:
“Seorang anak bunuh diri setelah dibully
di kolom komentar.”

Semua tepuk tangan.
Emoji hati berhamburan.

—“Terima kasih sudah menonton tragedi ini dalam kualitas HD.”—

[INTERFERENCE]
Gambar macet.
Cahaya menyala, berubah jadi serpihan suara.

“Lihat! Mereka menari di atas algoritma!”

Darah... darah... darah...
Menggenang di mana-mana.

Hatimu: pop-up iklan.
Pikiranmu: buffering.

“Maaf”—tidak terkirim.
“Doa”—ditandai sebagai spam.

GIF: wajah tertawa tanpa suara.
MEME: potongan doa jadi lelucon.

“Kebenaran”—file corrupt.
“Empati”—file missing.

Zzzttt... connection lost.

[REBOOT SYSTEM]

Pewara berita: “...dan kita semua tahu—”
suara dipotong, dijahit kembali menjadi cercaan.

Di sebelahnya, seorang badut menempelkan stiker “BERITA”.
Ia tertawa—ketika mulutnya terbuka,
keluar emoji palu gada.

Setiap emoji = jeritan.
Setiap trending topic = kuburan massal.

(CUT TO COMMERCIAL BREAK)

Kopi sachet rasa opini publik.
Dijual dengan tagline:
“Bangkitkan Pagi Tanpa Nurani!”

JUNGKAT-JUNGKIT: naik turun, lumba-lumba melompat dari layar.
Yang naik memegang mikrofon,
yang turun memegang batu.
Keduanya tersenyum saat pengarah acara berseru: "Camera action!"

BISIK: tempat adab dulu disimpan.
BISIK hilang.
Kini ada retweet yang mengikat leher dengan dasi warna-warni.

Headline: “Skandal! — Klik di sini untuk nyatakan kemarahan”
Isi: amunisi.
Komentar: senapan.
Share: bom...

Kamu bicara.
Kamu menendang.
Kamu memposting.
Kamu menghakimi.
Semua terjadi dalam satu detik —
dunia disulap jadi arena melempar pisau.

Ada yang meludah kata-kata,
kata-kata itu membeku dan menjadi es.
Ada yang tersenyum,
seringainya adalah cermin berlumut
yang menitikkan darah.

[intermezzo — iklan kopi]
Minum saja. Lupakan.
Efeknya: kenyamanan.
Side effect: kehilangan empati.

DI SINI, sekali lagi bahasa kehilangan adab:
kata-kata tak lagi dipakai untuk berjabat tangan,
melainkan untuk menonjok wajah.

Aku muak.
Aku menahan letupan di dada:
bukan karena takut,
tapi khawatir bila amarah itu salah sasaran
karena di antara begitu banyak suara, hampir semuanya adalah gema
bunyi gergaji.

Tapi dengar:
ketika notifikasi menjadi peluru,
ketika like mengukur derajat kriminalitas: penghakiman, pembunuhan—
seseorang menjerit,
yang lain berlarian.

Dari layar simulakra bermunculan:
zombie-zombie bergentayangan
Dengan mulut menganga buas
siap menggigit siapa saja.

— (END OF TRANSMISSION) —
Layar pecah. Pisau jatuh.
Darah muncrat!

2025”
― Titon Rahmawan

“Palsu II: Ego yang Menyembelih Dirinya Sendiri

Bagaimana mungkin mereka masih menyebut dirinya utuh,
sementara bayangannya sendiri menolak pulang?

Di malam yang tak memerlukan bulan,
aku melihat mereka—dan diriku—
terperangkap seperti hewan buruan
yang tersesat di hutan kelam pikiran.

Hujan turun tanpa suara.
Tanah meminum angkara.
Seseorang menjerit di luar sana…
dan tak seorang pun peduli.

Ego itu—
yang mereka bela seperti anjing lapar
yang tak mengenal tuannya—
mendesis di sela tulang rusukku,
menggigit, menyobek, menelan
segala sesuatu yang ingin kusebut
sebagai aku.

Tak ada yang tahu
siapa yang pertama kali menusukkan pisau
ke pusat kesadaran.
Entah akal yang meronta,
atau bayang-bayang
yang selama ini dibesarkan diam-diam
oleh dendam.

Ia adalah tangan asing
yang lahir dari retak imajinasi,
tertawa saat darah jatuh
tanpa jejak emosi.

Dunia tak menatap.
Lampu-lampu padam sebelum gelap datang.
Jalan-jalan terbelah seperti gempa;
denyut jantung ingin lari
dari dadanya sendiri.
Beberapa orang berjalan miring
karena tak sanggup menanggung
beban di kepalanya.

Yang lain menyeret bayangan
yang memberontak seperti anak haram
yang menolak mengakui bapaknya.

Di televisi, papan reklame,
musik yang memekakkan,
aku melihat wajah yang sama—
wajah yang menolak mengakui
bahwa tubuh tempat ia tinggal
sudah lama membusuk
oleh kebohongan kecil
yang disembah
setiap malam.

Mereka bertanya:
“Masihkah darah berwarna merah?”

Aku diam.
Karena warna tak berguna
bagi mereka yang kehilangan mata
untuk melihat luka—
dan hanya punya mata
untuk menakar
siapa lebih tinggi,
lebih suci,
lebih benar
dalam dunia yang bahkan
tak punya tanah untuk berpijak.

Di sebuah pulau tanpa nama,
seseorang menyalakan api
lalu memotret dirinya sendiri
agar percaya
bahwa ia pernah hidup sebagai manusia—
walau hanya dalam fotonya.

Seorang gadis makan es krim
sambil memikirkan kekasih
yang ia benci
namun tak mampu ia lepaskan
karena kesepian
lebih menakutkan
daripada kebodohan.

Dan di antara semua itu,
aku menemukan diriku
mengiris sesuatu
yang tampak seperti wajah—
lebih licin, lebih dingin,
lebih keras kepala
daripada cermin mana pun
yang pernah menatapku.

Ego itu meraung
ketika kusayat pelan-pelan.
Ia tidak mati.
Ia membelah diri.
Menjadi dua.
Tiga.
Seratus.
Menjadi ribuan mulut
yang menuntut penjelasan
yang tidak ingin kuberikan.

Sebab apa gunanya menjelaskan
kepada sesuatu yang hidup
hanya untuk mempertahankan
ilusi bahwa ia bukan zombie?

Saat itu aku mengerti:
Kita tidak pernah takut pada dunia.
Kita takut dipaksa mengakui
bahwa yang menghancurkan kita
adalah bayangan
yang kita ciptakan
untuk menyelamatkan diri
kita sendiri.

Dan ketika ego itu akhirnya berlutut,
menyembelih dirinya
di bawah kakiku
seperti sapi bingung
yang tak tahu
mengapa ia harus dikorbankan,

Tapi aku tahu:
yang mati bukan ia—
melainkan cerita
yang dengan keras kepala
kuanggap sebagai kisah hidupku.

Yang hilang
adalah kebohongan
yang selama bertahun-tahun
kubiarkan menyusu
pada pikiranku.

Yang tersisa
hanyalah ruang kosong
yang tak memerlukan cahaya,
tak memerlukan jawaban,
tak memerlukan nama.

Ruang hampa
menatap balik
seperti dunia.
Tanpa mata.
Tanpa cinta.
Tanpa iba.

Dan aku pun masuk.

Bukan sebagai korban.
Bukan sebagai penyintas.

Tetapi sebagai sesuatu
yang akhirnya menghilang
tanpa perlu menjelaskan
kepada siapa pun
mengapa ia harus hilang.

November 2025”
― Titon Rahmawan

“Anatomi Sebuah Penolakan

Aku menuliskanmu, lalu kau menatap balik tanpa meratap
dengan sorot mata benda mati
yang muak menjadi cermin
bagi siapa saja.

Kau berkata:
Aku bukan puisi
dan kau bukanlah penyair.
Aku tak ingin menjadi ladang tempat manusia menanam duka,
lalu memetik ketenangan palsu dari reruntuhannya.

Dan aku terdiam—
seperti algojo yang tiba-tiba disapa oleh tajam bilah pedangnya sendiri.

Kau menolak metafora,
menepis ritme,
menghancurkan rima
seolah semuanya adalah wajah-wajah palsu
yang sengaja kupasangkan padamu
agar dunia merasa nyaman membaca sakitku.

Kau menudingku:
“Kau ingin selamat, bukan?
Kau ingin terlihat dalam, bijaksana, bercahaya—
padahal kau hanya gemetar mencari alasan
untuk membenarkan retak di dalam dirimu.”

Kata-katamu membekukan.
Tidak ada air mata.
Tidak ada amarah.
Hanya keheningan logam
yang menancap ngilu pada tulangku.

Lalu kau memutuskan diri:
Aku tidak akan memeluk siapa pun.
Aku tidak akan menjadi pelarian pembaca yang ingin merasa suci.
Aku tidak akan memaafkan penulismu.
Aku tidak akan memberi katharsis.

“Aku hanya akan menjadi luka yang dituliskan ulang tanpa belas kasihan,”
katamu.
“Sebab luka yang terlalu sering dinyatakan
pada akhirnya hanya akan menjadi perayaan kesedihan.”

Dan aku berdiri di hadapanmu
seperti tubuh yang kehilangan bayangan
menyadari bahwa tak ada yang lebih kejam
daripada sebuah puisi
yang memilih untuk tidak menyelamatkan.

Kau membalik halaman.
Kau memadamkan seluruh api kemungkinan.

Dan aku,
untuk pertama kalinya,
mengerti bahwa kepenyairan
bisa menjadi bentuk penghakiman paling dingin
atas keberadaanku sendiri.

Puisi bukan untuk ditahbiskan,
katamu.
Puisi adalah tempat di mana penulis akhirnya ditaklukkan dan mati
demi kesunyiannya sendiri.

November 2025”
― Titon Rahmawan